اسپلیت تی گونه ای از اتصالات در صنایع مختلف است. اتصال اسپلیت تی اتصالی با دو نیمه است که برای انشعاب گیری از خطوط لوله در پالایشگاه ها و یا صنایع پتروشیمی استفاده می شود. این اتصال پس از نصب روی لوله یک مسیر سه راهی را به وجود می آورد که یکی از این سه راه همان خروجی لوله ی فرعی یا انشعابی می باشد.

اسپلیت تی

پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی شامل خطوط لوله ی متعددی هستند که سیالات استخراجی یا فرایندی متفاوتی درون این خطوط لوله جریان دارند. توسعه ی واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی یکی از ملزوماتی است که ممکن است هر از چند گاهی در هر گوشه از این اماکن اتفاق بیفتد. به علاوه انتقال یک محصول فرایندی یا استخراجی از خط لوله ای در یک سمت پالایشگاه به قسمت دیگری از آن پیشامد ضروری دیگری خواهد بود که پالایشگاه یا هر واحد پتروشیمی را ملزم به انشعاب گیری از خطوط لوله خواهد کرد.

جدا از پالایشگاه ها و واحدهای صنعتی و پتروشیمی خدمات رسانی شهری و روستایی برای آب و گاز نیز می تواند برای توسعه یا تغییر مسیر نیاز به انشعاب گیری داشته باشد.

به منظور انشعاب گیری از تمامی موارد مذکور ، خارج کردن خطوط لوله ی اصلی از سرویس دهی ، عملیاتی غیر قابل توجیه و با هدر رفت وقت و هزینه خواهد بود. بنابراین به منظور جلوگیری از قطع شدن جریان درون خط لوله می توان از عملیات انشعاب گیری گرم یا هات تپ برای دریافت انشعاب از خطوط لوله ی مذکور استفاده کرد.

انشعاب گیری گرم به معنی ایجاد انشعاب روی خطوط لوله بدون قطع کردن جریان درون خط لوله است.

برای انشعاب گیری به روش گرم نیازمند اتصالات و دستگاه های مختلفی هستیم که همکاری تمامی این ها در کنار یکدیگر می تواند خط لوله ای فرعی را روی خط لوله ی اصلی ایجاد کند.

در این نوشته قصد داریم تا یکی از اتصالات پرکاربرد در عملیات انشعاب گیری به روش گرم را برای شما توضیح دهیم.

اتصالات در صنایع پایپینگ به دو نوع انشعابی و نشت بند تقسیم می شوند. اتصالات انشعابی همان طور که از نام آن ها پیداست برای انشعاب گیری و اتصالات نشت بند برای تعمیر و نشتی گیری از خطوط لوله مورد استفاده قرار می گیرند.

اسپلیت تی ، سَدل نیپل و وِلدولت بیش ترین استفاده را برای گرفتن انشعاب از خطوط لوله ی مختلف دارند.

اسپلیت تی

اسپلیت تی در بین دیگر اتصالات انشعابی کاربرد بیشتری دارد. دلیل این امر استحکام بالایی است که اتصال اسپلیت تی خواهد داشت.

شکل ساختاری اسپلیت تی به گونه ای است که پس از نصب روی خط لوله تمامی محور آن را پوشش می دهد و همانند یک کمربند دور تا دور لوله را دربر می گیرد. اسپلیت تی های انشعابی به دو نوع جوشی و مکانیکی تقسیم می شوند.

اسپلیت تی از دو پد نیم دایره ای تشکیل می شود. برای ساخت این دو پد قطعه لوله ای را که سایز آن با سایز لوله ی اصلی هم خوانی دارد از عرض به دو نیم تقسیم می کنند. هر کدام از این پدها نیمی از بدنه ی لوله را پوشش داده و به هم متصل می شوند. اتصال دو پد بالایی و پایینی اسپلیت تی به یکدیگر می تواند از نوع جوشی یا مکانیکی باشد.

اگر اسپلیت تی از نوع جوشی باشد دو پد بالایی و پایینی آن را با استفاده از جوشکاری و اگر از نوع مکانیکی باشد پدهای آن را با استفاده از پیچ و مهره (bolting) به هم وصل می کنند.

اینکه در هر عملیات هات تپ از کدام یک از انواع اسپلیت تی های جوشی یا مکانیکی استفاده کنند ، بستگی به نوع خط لوله ای دارد که قرار است عملیات انشعاب گیری روی آن انجام شود. اگر خطوط لوله جنسی داشته باشند که انجام دادن عملیات جوشکاری روی آن امکان پذیر باشد از اسپلیت تی جوشی استفاده می کنند که البته در این مواقع جنس آلیاژ اسپلیت تی باید با جنس آلیاژ لوله همگون باشد. اما اگر جنس خط لوله از موادی باشد که عملیات جوشکاری روی آن امکان پذیر نباشد از اتصالات اسپلیت تی مکانیکی برای انشعاب گیری از خط لوله استفاده می شود.

در اتصالات اسپلیت تی مکانیکی لبه های پدهای بالایی و پایینی اتصال برآمده بوده و دارای حفره هایی برای پیچ و مهره کردن دو پد به هم می باشند.

پیش از نصب پدهای اسپلیت تی روی خط لوله از قطعاتی برای آب بندی اتصال استفاده می شود. این قطعات گسکت نام دارند. گسکت ها انواع مختلفی دارند. برای انتخاب گسکت ها در هر عملیات باید ماهیت سیال درون لوله را مورد توجه قرار دهند.

اسپلیت تی به غیر از پدهای بالایی و پایینی خود شامل دو قطعه ی دیگر به نام نیپل و فلنج می باشد. نیپل بر روی پد بالایی و یا هر پدی که قرار است انشعاب از آن سمت خارج شود نصب می شود. نیپل قطعه ای استوانه ای است که از هر دو طرف باز است و  ارتفاع آن با توجه به نوع عملیات انشعاب گیری مشخص می شود و استاندارد مشخصی برای هر عملیات دارد. هم چنین قطر نیپل یا سایز آن با سایز لوله ی انشعابی که قرار است از خط لوله ی اصلی خارج شود همسان خواهد بود.

پس از تعیین سایز نیپل ، بر روی یکی از پدها حفره ای را می برند که هم سایز نیپل است و نیپل روی آن جوش داده می شود.

فلنج نیز قطعه ی واسطه ی متصل کننده در صنایع است. فلنج ها هر جا که قرار است دو اتصال یا قطعه ی دیگر به هم متصل شوند به صورت حلقه ی میانجی یا واسطه اتصال مورد نظر را برقرار می کنند. به منظور اتصال اسپلیت تی به قطعه ی بعدی که اصولا ولو یا شیر است ، یک فلنج روی نیپل جوشکاری می شود. فلنج هر اتصال با استفاده از روش بولتینگ یا پیچ و مهره به فلنج دیگر قطعات یا اتصالات بسته می شود. البته به منظور آب بندی فلنج ها نیز از گسکت ها یا همان قطعات آب بندی استفاده می شوند.

پس از بستن اتصال روی خط لوله ولو یا شیر و دستگاه هات تپ نیز برای شروع عملیات روی مجموعه سرهم بندی می شود.

با توجه به نوع ساختار اسپلیت تی ها و هم چنین نوع پوشش دهی خط لوله توسط آن ها ، می توان گفت که این اتصالات از مستحکم ترین اتصالات حال حاضر در عملیات انشعاب گیری می باشد. به دلیل همین استحکام بالا ، در عملیات انشعاب گیری های سایز بزرگ معمولا از اتصال اسپلیت تی استفاده می شود. فشار خروجی از خط لوله به انشعاب با بزرگ تر شدن سایز انشعاب بیش تر خواهد شد بنابراین استحکام بالای اتصال اطمینان لازم در صحت عملکرد انشعاب را تأمین خواهد کرد.