اتصالات خط لوله را در عملیات متفاوتی به کار می برند. اتصالات معمولا به منظور انشعاب گیری، نشتی گیری و انسداد موقت یا دائمی خط لوله به کار می برند. یکی از انواع عملیاتی که از این اتصالات استفاده ی فراوانی می کند، عملیات هات تپ یا کار گرم است.
در عملیات هات تپ به منظور تهیه ی انشعاب از خطوط لوله باید لوله را برش دهند و به سیال آن دسترسی پیدا کنند. به این منظور نیاز به بستری وجود دارد که به توسط آن بتوان اجزایی را بر روی لوله نصب کرد. این اجزا شیر قطع و وصل کننده ی جریان و ماشین هات تپ هستند. ماشین هات تپ در این عملیات لوله را برش می دهد و ولو جریان را قطع و وصل می کند. اتصالات خط لوله سازه هایی هستند که بر روی خط لوله نصب می شوند و امکان ایجاد یک برش ایمن را به عملیات می دهند.
اما اتصالات خط لوله در هات تپ انواع گوناگونی دارند که هر کدام از آن ها میزان خاصی از استحکام را در نقطه ی انشعاب دارند. هم چنین به لحاظ ساختار و کارایی از انواع مختلف این اتصالات در عملیات می توان استفاده کرد.
اتصالات خط لوله را می توان روی انواع خطوط لوله ی فلزی، پلی اتیلن، چدن، پلاستیک و غیره نصب نمود.
در شکل های زیر انواع اتصالات هات تپی و خصوصیات آن ها برشمرده ایم.
اسپلیت تی را می توان مستحکم ترین اتصالات خط لوله تلقی کرد. این اتصال از دو پد تشکیل شده یکی از این پدها بر روی خود قطعه ای استوانه ای به نام نیپل دارد. بر روی هز اتصال اسپلیت تی یک فلنج را تعبیه می کنند تا این اتصال به راحتی بتواند به دیگر اجزا در خطوط لوله متصل شود. اسپلیت تی هم به صورت مکانیکی و هم به صورت جوشی ساخته می شود. نوع جوشی اسپلیت تی با استفاده از جوشکاری بر روی خط لوله نصب می شود اما نوع مکانیکی آن با استفاده از پیچ و مهره بر روی خط لوله محکم می شود. معمولا اسپلیت تی مکانیکی را بر روی خطوط لوله ای می بندند که امکان عملیات جوشکاری بر روی آن ها وجود نداشته باشد.
این اتصالات از یک زین و یک نیپل به علاوه ی یک فلنج تشکیل شده اند. زین این اتصالات متناسب با سایز لوله یا مخزن است. این اتصالات استحکام کمتری نسبت به اسپلیت تی دارد و معمولا در عملیاتی استفاده می شود که فشار سیال در آن پایین است. در واقع در موارد استفاده از این اتصال فشار سیال در نقطه ی انشعابی باید کمتر فشار آن درون خط لوله باشد. در مرکز سدل نیپل را تعبیه می کنند و فلنج اتصال دهنده را بر روی نیپل جوشکاری خواهند کرد. زمانی که قطر لوله یا مخزن بالا باشد از این اتصال به عنوان انتخاب برتر استفاده می کنند. دلیل این امر این است که زین این اتصال انعطاف پذیری بیشتری برای تناسب داشتن با قطرهای خیلی بزرگ را خواهد داشت.
ترکیبی از اتصال اسپلیت تی و سدل نیپل را اتصال فول سدن می نامند. این اتصالات خط لوله در ابتدا یک اتصال اسپلیت تی هستند که هنوز فلنج آن بر روی نیپلش تعبیه نشده. پیش از جوش زدن فلنج بر روی نیپل یک قطعه ی زینی شکل سدل را از نیپل رد می کنند و آن را در محل جدا شدن نیپل از پد جوش می دهندو سپس فلنج را در جای خود جوش می دهند. از این اتصال معمولا در عملیاتی استفاده می شود که نیاز به استحکام فوق العاده ای داشته باشیم. در واقع اتصالی که می تواند بیشترین استحکام را در محل خروجی انشعاب داشته باشد، فول سدل است.
ولدولت ها جزء آن دسته از اتصالات خط لوله هستند که زین ندارند و به صورت سر به سر بر روی خط لوله نصب می شوند. در واقع ولدولت ها بدنه ای دارند که می تواند متناسب با انحنای دیواره ی لوله بر روی آن سوار شوند و سپس به طور مستقیم بر روی لوله جوشکاری شوند. این اتصالات خط لوله دارای یک نیپل و فلنج هستند اما زین ندارند.
اتصالات خط لوله را با توجه به پارامترهای مختلفی انتخاب می کنند. این انتخاب توسط تیم فنی و مهندسی عملیات هات تپ و در بازبینی از محل عملیات صورت می گیرد. سپس با استفاده از تجهیزات ابزار دقیق پارامترهایی را اندازه گیری می کنند و با توجه به این پارامترها نقشه ی اتصال را تهیه می کنند. نقشه ی اتصال نیز در نهایت در اختیار ناظرین تیم سازنده ی اتصال قرار گرفته و ساخت اتصالات خط لوله آغاز می شود.
انواع پارامترهایی که در اتصالات خط لوله مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند به قرار زیر خواهند بود:
اتصالات خط لوله را پس از ساخت مورد پردازش قرار می دهند چون این اتصالات به صورت دائم بر روی خط لوله باقی می مانند باید داری سطحی باشند که در دراز مدت دچار خوردگی، پوسیدگی و زنگ زدگی نشود.