اتصالات خط لوله را در عملیات متفاوتی به کار می برند. اتصالات معمولا به منظور انشعاب گیری، نشتی گیری و انسداد موقت یا دائمی خط لوله به کار می برند. یکی از انواع عملیاتی که از این اتصالات استفاده ی فراوانی می کند، عملیات هات تپ یا کار گرم است.
در عملیات هات تپ به منظور تهیه ی انشعاب از خطوط لوله باید لوله را برش دهند و به سیال آن دسترسی پیدا کنند. به این منظور نیاز به بستری وجود دارد که به توسط آن بتوان اجزایی را بر روی لوله نصب کرد. این اجزا شیر قطع و وصل کننده ی جریان و ماشین هات تپ هستند. ماشین هات تپ در این عملیات لوله را برش می دهد و ولو جریان را قطع و وصل می کند. اتصالات خط لوله سازه هایی هستند که بر روی خط لوله نصب می شوند و امکان ایجاد یک برش ایمن را به عملیات می دهند.
اما اتصالات خط لوله در هات تپ انواع گوناگونی دارند که هر کدام از آن ها میزان خاصی از استحکام را در نقطه ی انشعاب دارند. هم چنین به لحاظ ساختار و کارایی از انواع مختلف این اتصالات در عملیات می توان استفاده کرد.
اتصالات خط لوله را می توان روی انواع خطوط لوله ی فلزی، پلی اتیلن، چدن، پلاستیک و غیره نصب نمود.
در شکل های زیر انواع اتصالات هات تپی و خصوصیات آن ها برشمرده ایم.
اتصالات خط لوله اسپلیت تی
اتصالات خط لوله اسپلیت تی
اسپلیت تی را می توان مستحکم ترین اتصالات خط لوله تلقی کرد. این اتصال از دو پد تشکیل شده یکی از این پدها بر روی خود قطعه ای استوانه ای به نام نیپل دارد. بر روی هز اتصال اسپلیت تی یک فلنج را تعبیه می کنند تا این اتصال به راحتی بتواند به دیگر اجزا در خطوط لوله متصل شود. اسپلیت تی هم به صورت مکانیکی و هم به صورت جوشی ساخته می شود. نوع جوشی اسپلیت تی با استفاده از جوشکاری بر روی خط لوله نصب می شود اما نوع مکانیکی آن با استفاده از پیچ و مهره بر روی خط لوله محکم می شود. معمولا اسپلیت تی مکانیکی را بر روی خطوط لوله ای می بندند که امکان عملیات جوشکاری بر روی آن ها وجود نداشته باشد.
اتصالات خط لوله سدل نیپل
اتصالات خط لوله سدل نیپل
این اتصالات از یک زین و یک نیپل به علاوه ی یک فلنج تشکیل شده اند. زین این اتصالات متناسب با سایز لوله یا مخزن است. این اتصالات استحکام کمتری نسبت به اسپلیت تی دارد و معمولا در عملیاتی استفاده می شود که فشار سیال در آن پایین است. در واقع در موارد استفاده از این اتصال فشار سیال در نقطه ی انشعابی باید کمتر فشار آن درون خط لوله باشد. در مرکز سدل نیپل را تعبیه می کنند و فلنج اتصال دهنده را بر روی نیپل جوشکاری خواهند کرد. زمانی که قطر لوله یا مخزن بالا باشد از این اتصال به عنوان انتخاب برتر استفاده می کنند. دلیل این امر این است که زین این اتصال انعطاف پذیری بیشتری برای تناسب داشتن با قطرهای خیلی بزرگ را خواهد داشت.
اتصالات خط لوله فول سدل
اتصالات خط لوله فول سدل
ترکیبی از اتصال اسپلیت تی و سدل نیپل را اتصال فول سدن می نامند. این اتصالات خط لوله در ابتدا یک اتصال اسپلیت تی هستند که هنوز فلنج آن بر روی نیپلش تعبیه نشده. پیش از جوش زدن فلنج بر روی نیپل یک قطعه ی زینی شکل سدل را از نیپل رد می کنند و آن را در محل جدا شدن نیپل از پد جوش می دهندو سپس فلنج را در جای خود جوش می دهند. از این اتصال معمولا در عملیاتی استفاده می شود که نیاز به استحکام فوق العاده ای داشته باشیم. در واقع اتصالی که می تواند بیشترین استحکام را در محل خروجی انشعاب داشته باشد، فول سدل است.
اتصالات خط لوله ولدولت
اتصالات خط لوله ولدولت
ولدولت ها جزء آن دسته از اتصالات خط لوله هستند که زین ندارند و به صورت سر به سر بر روی خط لوله نصب می شوند. در واقع ولدولت ها بدنه ای دارند که می تواند متناسب با انحنای دیواره ی لوله بر روی آن سوار شوند و سپس به طور مستقیم بر روی لوله جوشکاری شوند. این اتصالات خط لوله دارای یک نیپل و فلنج هستند اما زین ندارند.
انتخاب اتصالات خط لوله در هات تپ
اتصالات خط لوله را با توجه به پارامترهای مختلفی انتخاب می کنند. این انتخاب توسط تیم فنی و مهندسی عملیات هات تپ و در بازبینی از محل عملیات صورت می گیرد. سپس با استفاده از تجهیزات ابزار دقیق پارامترهایی را اندازه گیری می کنند و با توجه به این پارامترها نقشه ی اتصال را تهیه می کنند. نقشه ی اتصال نیز در نهایت در اختیار ناظرین تیم سازنده ی اتصال قرار گرفته و ساخت اتصالات خط لوله آغاز می شود.
پارامترهای انتخاب اتصالات خط لوله در هات تپ
انواع پارامترهایی که در اتصالات خط لوله مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند به قرار زیر خواهند بود:
- جنس خط لوله، ابتدا باید جنس خط لوله را ارزیابی کرد تا به این مسئله پی برد که کدام یک از اتصالات جوشی یا مکانیکی برای نصب بر روی خط لوله متناسب هستند. از پارامتر جنس لوله به عنوان فاکتوری برای انتخاب جنس اتصالات خط لوله نیز استفاده می کنند. معمولا جنس اتصالات خط لوله را با جنس لوله هم گون در نظر می گیرند. چون این لوله در مجاورت سیال قرار دارد و نسبت به آن مقاوم است پس اتصالات خط لوله نیز بهتر است از همان نوع باشند.
- ضخامت لوله، این یکی از مهم ترین پارامترها پس از در نظر گرفتن جنس خط لوله است. اگر ضخامت خط لوله کم باشد اتصالات جوشی نمی توانند بر روی آن نصب شوند. چرا که ممکن است شعله ها و حرارت عملیات جوشکاری بر روی خط لوله موجب بروز فعل و انفعالات سیال درون خط لوله شده و اشتعال و انفجار را به دنبال داشته باشد.
- توانایی تحمل وزن خط لوله، اگر خط لوله توانایی بارگیری وزن زیادی را نداشته باشد ممکن است پس از نصب اتصالات تغییر شکل دهد و این موردی خطرناک و ضد ایمنی است. در این صورت باید سبک ترین اتصالات را انتخاب کرد. اسپلیت تی ها معمولا وزن بالایی دارند اما در صورتی که چاره ای جز استفاده از این اتصالات نباشد مجبورند تا سازه های بتنی را در زیر محل اتصال اسپلیت تی به خط لوله نصب کنند تا از تغییر مسیر و شکم دادن خط لوله پرهیز کنند.
- قطر خط لوله یا مخزن، در صورتی که این قطر خیلی زیاد باشد معمولا از اسپلیت تی نمی توان استفاده کرد و انتخاب اول سدل نیپل خواهد بود. اسپلیت تی به دلیل شکل ساختاری خود در اندازه های فوق بزرگ ساخته نمی شوند. البته در استفاده از اتصال سدل نیپل نیز نگرانی وجود ندارند چون مخازن معمولا فشار سیال خیلی کمی را به دلیل ساکن بودن سیال درون خود متوجه اتصالات خط لوله می کنند.
- فشار سیال درون لوله، در صورتی که این فشار زیاد باشد نیاز به استحکام زیادی در نقطه ی انشعابی خواهیم داشت. معمولا اتصالات خط لوله ی فول سدل و اسپلیت تی در این مواقع در صدر انتخابات قرار خواهند گرفت که البته پس از نصب هر کدام تست های فشار نیز از آن ها به عمل خواهد آمد.
اتصالات خط لوله را پس از ساخت مورد پردازش قرار می دهند چون این اتصالات به صورت دائم بر روی خط لوله باقی می مانند باید داری سطحی باشند که در دراز مدت دچار خوردگی، پوسیدگی و زنگ زدگی نشود.
