گیج فشار یا مانومتر فشار وسیله ای است که در انواع و اقسام گوناگون ساخته می شود و از آن ها برای اندازه گیری فشار استفاده می شود. این وسیله قادر است فشار وارده به خود را در نقطه ای خاص اندازه گیری کند. صنایعی که با خطوط لوله و سیالات درون این خطوط سروکار دارند استفاده ی فراوانی از گیج ها یا مانومترهای فشار می کنند. در این صنایع به طور حتم مخازن ذخیره سازی نیز وجود دارند. از گیج فشار می توان در اندازه گیری فشار سیالات درون این مخازن نیز استفاده کرد.
گیج فشار در هات تپ
ارتباط هات تپ و گیج فشار
هات تپ عملیاتی است که با خطوط لوله و مخازن در ارتباط است. در هات تپ خطوط لوله را برش داده و سیال درون لوله در دسترس قرار خواهد گرفت. با استفاده از تجهیزات و سازه هایی مثل اتصالات، ولو و فلنج ها می توان این سیال در دسترس را وارد لوله های انشعابی کرد و به اصطلاح می توان خط لوله را انتقال داد.
در هات تپ اتصالات بر روی خطوط لوله نصب می شوند و با استفاده از فلنج به ولو یا شیر صنعتی اتصال پیدا می کنند. بر روی ولو ادوات گوناگونی قابل نصب اند. این ادوات هم می تواند دستگاه هات تپ باشد و هم می تواند لوله ی انشعابی باشد. برای برش زدن خط لوله از دستگاه هات تپ استفاده می شود. دستگاه هات تپ دارای اجزای برشی به نام کاتر و مته راهنما است که دیواره ی لوله را دریل کرده و برشی دایره ای شکل را روی لوله ایجاد می کنند. ولو در هنگام ایجاد برش بر روی هات تپ باز است و پس از برش خوردن لوله به حالت بسته در می آید تا خطوط لوله ی انشعابی مهیا شده و انتقال یابند. پس از نصب لوله های انشعابی ولو را باز می کنند و سیال را به منطقه ی مورد نظر انتقال می دهند.
گیج فشار و ایمنی در هات تپ
در عملیات هات تپ از خطوط لوله و اجزایی که بر روی آن نصب می شوند تست هایی تحت عنوان تست فشار هیدرواستاتیک اخذ می شود تا این اطمینان حاصل گردد که اتصالات ، ولوها و فلنج ها و همچنین ماشین هات تپ هیچ گونه نشتی و نقص فنی و ایمنی ندارند. وجود هرگونه نشتی یا تغییرات فشاری در هنگام تست هیدرواستاتیک موجب می شود تا تست به درستی انجام نشود و نمره تأیید این مرحله به صورت کامل کسب نگردد. بنابراین کارکنان و عوامل اجرایی برای تضمین ایمنی و کیفیت عملیات هات تپ ملزم به رفع نشتی هستند.
گیج فشار چیست؟
با توجه به اهمیتی که فشار سیالات در سیستم های پالایشگاهی دارد استفاده از گیج های فشار برای کنترل فشار سیالات ضروری و حائز اهمیت است. گیج فشار یا مانومتر فشار یا پرشر گیج وسیله ای است که امکان استفاده از آن در سیستم های خطوط لوله و مخازن وجود دارد. این وسیله می تواند تغییرات فشار را با حرکت عقربه های خود و یا به صورت دیجیتال بر روی یک صفحه نمایش نشان دهد.
انواع گیج فشار
با توجه به تفاوت روش اندازه گیری فشار قاعدتاً گیج فشار هم در اشکال گوناگونی ساخته می شوند. اشکال متفاوت گیج فشار عبارت اند از:
- گیج فشار عقربه ای: برای اندازه گیری فشار در پالایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد.
- گیج فشار روغنی: بسیاری از فرآیندها و سیستم های صنعتی لرزش و پالس بالایی دارند. برای جلوگیری از آسیب به پرشر گیج و همچنین افزایش دقت اندازه گیری بهتر است ازفشارسنج های روغنی استفاده شود. معمولا محفظه داخلی این مانومترها را با روغن گلیسیرین و یا سیلیکون پر می کنند و روغن باعث کاهش لرزش در اجزای داخلی گیج فشار می شود.
- گیج فشار دیجیتال:این تجهیز برای نصب در فرآیندهایی با دقت بالا و یا برای کالیبراسیون گیج های عقربه ای در فرآیندهای صنعتی به کار می رود. فشارسنج دیجیتال در مقایسه با عقربه ای قیمت بالاتری دارد و برای نصب در فرآیندهایی با حساسیت بالاتر صرفه اقتصادی دارند.
این سه مورد از پرکاربردترین گیج های فشار در صنایع مختلف بودند. سایر گیج های فشار با عناوین زیر شناخته می شوند.
- گیج فشار تست
- گیج فشار خلاء
- گیج فشار تفاضلی
- گیج فشار منفی
- گیج فشار اکسیژن
- گیج فشار دیافراگمی
این گیج ها قادرند فشاری به اندازه ی ۱۰۰۰۰psi را اندازه گیری کنند. البته حداکثر فشار در محدوده ی ۵۰۰۰-۳۰۰۰ psi قرار دارد.
از گیج ها برای مقایسه ی فشار دو محیط مختلف استفاده می شود. این وسیله در واقع تجهیزی برای اندازه گیری مکانیکی است که برای اندازه گیری فشار داخلی یک لوله به کار می رود. این مانومترها برای اندازه گیری و کنترل فشار خطوط لوله بر روی آن نصب می شوند. بدون نصب گیج فشار بر روی خطوط لوله راه اندازی، بهره برداری و یا اجرای هر عملیات دیگری مثل هات تپ بر روی خطوط لوله ایمن نیست.
درون این مانومترها سنسورهای حساس به فشار نصب می شوند که در واقع وظیفه ی اصلی اندازه گیری فشار بر عهده ی همین سنسورهاست. انواع سنسورهایی که در ساخت مانومترها مورد استفاده قرار می گیرند.
در عملیات هات تپ پس از نصب اتصال و ولو و همچنین ماشین هات تپ بر روی خط لوله تست فشار هیدرواستاتیک را انجام می دهند. در این تست از گیج فشار استفاده می شود. در این عملیات آب را با فشار درون اجزای نام برده به جریان می اندازند. فرض بر این است که میزان فشار سیال درون خط لوله ۳۰۰ psi است. برای اطمینان فشاری بالاتر از ۳۰۰psi را به تجهیزات نصب شده بر روی خط لوله وارد می کنند تا از وجود هرگونه نشتی احتمالی آن را برطرف کنند. در صورتی که نشتی وجود داشته باشد با اعمال فشار عقربه ی گیج فشار افت فشار را نشان می دهد و یا به میزان فشاری که مد نظر است نخواهد رسید.
