دستگاه هات تپ یکی از تجهیزات فن آورانه در حوزه نفت و گاز، و به طور کلی کلیه سیالات خطوط لوله می باشد که کارکرد آن انشعاب گیری گرم بر روی خط لوله است. با استفاده از این دستگاه می توان روی خطوط لوله در شرایطی انشعاب گرفت که سیال درون آن ها در جریان است. از این رو قابلیت و توانمندی دستگاه هات تپ منحصر به فرد است و مناسب برای شرایطی است که یک مجتمع صنعتی که دارای خطوط لوله می باشد، می بایست روی خطوط لوله خود انشعاب جدید ایجاد کند اما مجاز نیست که خط را غیر فعال سازد.

ماهیت عملکرد دستگاه هات تپ برش گرد لوله در سایزی است که انشعاب جدید مد نظر مجموعه برنامه ریزی مجتمع صنعتی می باشد. این عملکرد از فرایندهای ویژه دستگاه هات تپ سر می زند که در آن نیروی هیدرولیکی به شفت ها، و از طریق آن به کاتر گردبر دستگاه وارد می شود و با ایجاد حرکت دورانی برای کاتر، برش گرم لوله به انجام می رسد. در فرایند انشعاب گیری به روش گرم دستگاه هات تپ می بایست از هر لحاظ و بر حسب تمامی متغیرهای موجود پاسخگوی شرایط باشد.

متغیرهایی که دستگاه هات تپ باید در قبال شان استحکام و قدرت و توان لازم را داشته باشد را می توان به این شرح برشمرد:

فشار سیال: دستگاه هات تپ باید از مدلی باشد و نیز به گونه ای آماده سازی شده باشد که از جناب سیال اختلالی متوجه عملکرد آن نشود.

دمای سیال: دستگاه باید توان تحمل دمای ناشی از جریان سیال را داشته باشد تا بتواند به بهترین نحو عملکرد خود را در کل فرایند حفظ کند.

ضخامت لوله: دستگاه هات تپ و خصوصاً کاترهای آماده شده و بسته شده به دستگاه باید حین فرایند برش گرم مقاومت و توانایی لازم و کافی برای برش تا انتهای ناحیه برش را داشته و بدون وقفه و خرابی لوله را با ضخامتی که دارد ببرند.

دستگاه هات تپ

جنس لوله: یکی از آیتم هایی که در فرایند انشعاب گرم باید مورد توجه قرار گیرد جنس لوله است. لوله باید از جنسی باشد که امکان انجام عملیات هات تپ بر روی آن وجود داشته باشد. از طرفی، دستگاه هات تپ خوب، دستگاهی است که توان برش لوله ها در جنس های مختلف را داشته باشد. لوله ها در صنایع مختلف بر حسب نیاز به انواع  واقسام جنس ها تقسیم می شوند و هر چه گستره عملیاتی دستگاه هات تپ در خصوص جنس های متنوع لوله بیشتر باشد، می توان گفت دستگاه مذکور از توانمندی بیشتری برخوردار است.

اغلب عملیات های انشعاب گیری گرم توسط دستگاه هات تپ روی خطوط لوله غیر فلزی از انواع فولاد، فولاد کربنی، فولاد آلیاژی، فولاد ضد زنگ و نظایر آن انجام می شود. در خصوص عملیات روی این دسته از لوله ها اتخاذ تدابیر ویژه لازم است و در صورت پیش بینی مراتب و مراحل فرایند، می توان فرایندها را به بهترین نحو ممکن انجام داد. اما در خصوص خطوط لوله غیر فلزی شرایط کمی متفاوت تر خواهد بود و ممکن است دستگاه هات تپ در انجام عملیات انشعاب گیری گرم دشواری های بیشتری داشته باشد. شکستن و ترک خوردن لوله حین انشعاب گیری از موارد رایجی است که در نتیجه عدم تطابق میان کارکرد دستگاه هات تپ و جنس خط لوله مذکور به وقوع خواهد پیوست.

برای مثال در خصوص عملیات هات تپ روی خطوط لوله چدنی باید حساسیت های بیشتری را در نظر داشت تا در حین انجام برش گرم با مشکلاتی مواجه نشویم.

در خصوص خطوط لوله پلاستیکی شرایط به مراتب دشوارتر خواهد بود و تیم اجرا و مهندسی هات تپ پیش از پذیرش عملیات، ابتدا باید تمامی فاکتورها و عاومل انجام کار را شناسایی کرده و تنها در صورتی تن به کار گرم هات تپ بدهد که مطمئن شود برش توسط دستگاه هات تپ و بدون هیچ گونه ایرادی به انجام خواهد رسید.

مجری انشعاب گرم ابتدا به ساکن باید تمامی متغیرها را شناسایی کرده و بعد با نظر به قابلیت های دستگاه هات تپ در صورت امکان پذیری یا امکان ناپذیری کار نظر صریح خود را اعلام کند. یکی از مزایای دستگاه هات تپ امکان تعییر کاتر و منطیق کردن آن با شرایط کاری و مشخصات فنی خط لوله و سیال است. در خصوص خطوط لوله پلاستیکی نیز باید کاتر به روشی آماده شود، و نیز الماسه هایی برای برش گرم مورد استفاده قرار گیرند که امکان انجام برش تا انتها و بدون وقفه و ایراد را داشته باشند. بنابراین انتخاب الماسه مهم ترین و راهبردی ترین گام در انجام یک عملیات هات تپ روی خط لوله غیر فلزی است. البته شرایط کار برحسب نوع و جنس لوله سخت تر یا آسان تر خواهد بود، اما روال کار احتیاطات فوق را ملزوم می دارد.

دستگاه هات تپ برای انشعاب گیری خطوط غیر فلزی مکانیزم آماده سازی خاص خود را خواهد داشت

برای انتخاب الماسه نیز جنس لوله اصلی ترین متغیر خواهد بود. برای مثال لوله های پلاستیکی از جنس پلی اتیلن معمولا دارای ضخامت بالا و مقاومت در  برابر خوردگی هستند، اما خاصیت انعطاف پذیری و جمع شوندگی دارند که این امر پیشبرد عملیات هات تپ را کمی دشوار می گرداند. با این وجود می توان با اتخاذ تدابیر ویژه و البته به کار گرفتن اپراتورهای متبحر هات تپ که روش پیشروی دستگاه و کاتر بدون بروز آسیب به روی خط لوله را بلد باشند نیز دارای اهمیت است.

لوله های PVC در برابر حرارت ایجاد شده ناشی از کار گرم ممکن است دفرمه شوند و استحکام خود را از دست بدهند. از این دستگاه هات تپ و عملیات به گونه ای انجام شود که از لحاظ حرارت ایجاد شده ناشی از برش گرم لوله توسط دستگاه هات تپ، ایرادی متوجه مجموعه و خط لوله نشود. در این شرایط فشار و دمای سیال نیز از اهمیت اساسی برخوردار است. فشار بیشتر سیال و دمای پایین تر آن، البته تا حد مجازی، بر پیشبرد بهتر عملیات هات تپ کمک شایانی خواهد کرد.

چنان که می بینیم در خصوص خطوط لوله غیر فولادی نیز امکان انجام عملیات هات تپ وجود دارد، با این تفاوت که در مورد آن ها آیتم های احتیاطی بیش از پیش خواهند بود، چرا که متغیرهای اثرگذار بر کار افزایش خواهند یافت.